Od jakiegoś czasu w Polsce można budować niewielkie domy o powierzchni do 70 metrów kwadratowych na podstawie zgłoszenia budowy. Te uproszczone formalności miały pobudzić aktywność inwestycyjną i zachęcić Polaków do stawiania własnej zabudowy mieszkalnej. Analizy rynku z 2024 pokazały, że te zmiany prawne nie przyniosły spodziewanych efektów, a domów na zgłoszenie powstało bardzo niewiele.
Małe domy mniej popularne niż zakładano
W ramach pakietu zmian prawnych Polski Ład ówczesny rząd wprowadził modyfikacje dotyczące między innymi prawa budowlanego. Jedną z nich jest możliwość wniesienia niewielkiego domu na podstawie uproszczonej procedury zgłoszeniowej. Takie rozwiązanie istnieje w naszym systemie prawnym od trzech lat. Miało być bardzo ważna i potrzebną zmianą, ale jej rezultaty są dość mizerne. Brak konieczności starania się o pozwolenie na budowę czy obowiązku posiadania kierownika budowy nie zachęciły Polaków do budowy małych domów.
Jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy mogą być niedociągnięcia w ustawach prawnych, na które zwracają uwagę również samorządowcy. Jednym z nich jest fakt, że nawet starosta nie może zgłosić sprzeciwu wobec małej zabudowy stawianej na przykład na niewłaściwym miejscu na działce. W praktyce inwestor może rozpocząć budowę domu do 70 metrów kwadratowych, nawet jeśli złożone dokumenty są rażąco sprzeczne z przepisami lub miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.
Będą zmiany w uproszczonej procedurze budowy małych domów
W związku z tymi problemami obecny rząd planuje wprowadzić między innymi ograniczoną weryfikację dokumentów i możliwość wniesienia sprzeciwu przez starostę w odpowiedzi na wadliwe zgłoszenie. Prace legislacyjne postępują jednak wolno i nie wiadomo jeszcze, kiedy ustawa będzie poprawiona. W praktyce jednak może nie mieć to dużego znaczenia ponieważ Polacy wydają się mało zainteresowani tego rodzaju inwestycjami. Według oficjalnych danych Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego w pierwszej połowie 2024 zgłoszono budowę 779 domów jednorodzinnych o powierzchni zabudowy do 70 metrów kwadratowych.
Małych domów nie powstało też zbyt dużo w 2022 i 2023 roku. W tym okresie było ich odpowiednio 1167 i 1655. Poprawy sytuacji nie przyniósł nawet pomysł polegający na udostępnianiu za darmo gotowych projektów małych domów na stronie GUNB. Mimo że problemy prawne mogły być dla inwestorów zniechęcające, wydaje się, że głównym problemem prowadzącym do małej popularności omawianego rozwiązania jest powierzchnia domów. 70 metrów kwadratowych zdaje się po prostu zbyt małym metrażem na potrzeby typowej polskiej rodziny. Co ciekawe nie zmienia tego nawet fakt, że w obecnych warunkach ekonomicznych Polacy decydują się na mniejszą zabudowę wolnostojącą, która jest zwyczajnie tańsza. Dane GUS pokazują, że w pierwszych trzech kwartałach 2024 roku średnia powierzchnia użytkowa domu jednorodzinnego, na który wydano pozwolenie, wynosiła 138,2 metrów kwadratowych. To spadek rok do roku o 4,4 metra kwadratowego.