Jeszcze kilkanaście lat temu polska wieś kojarzyła się głównie z rolnictwem. Obecnie jednak aż 1/3 takich obszarów w kraju to nowy jej typ – dyrektorka Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk Monika Stanny mówi o wsi podmiejskiej. Co ma na myśli i czym charakteryzuje się ten obszar?
Wieś z cechami miasta w Polsce
Coraz więcej Polaków, zamiast decydować się na budowę domu w mieście, gdzie wiąże się to z bardzo dużymi kosztami, wybiera realizację inwestycji w małych miejscowościach. Takie obszary mają pewne cechy miasta, jak silne skoncentrowanie ludności i infrastruktury, ale też typowe dla wsi peryferyjnej np. duże rozproszenie. Gminy stają się miejskimi obszarami funkcjonalnymi.
Monika Stanny mówi o stosowaniu nowego podziału – nie tylko na miasto i wieś peryferyjną, ale i wieś podmiejską, na którą przeważnie wprowadzają się osoby mieszkające całe życie w miastach.
Wieś podmiejska dostosowuje się do ich oczekiwań. Z jednej strony zapewnia rozwinięta infrastrukturę drogową, szkoły, przychodnie czy komunikację publiczną, a z drugiej – pozwala odnaleźć spokój od miejskiego zgiełku. Obecnie takie wsie stanowią nawet 1/3 gmin wiejskich i wiejsko-miejskich w Polsce.
Wieś z coraz większą liczbą mieszkańców
Polską wieś zamieszkuje coraz więcej osób, co stanowi wyjątek w skali europejskiej. Trzeba jednak zaznaczyć, że zjawisko to dotyczy wsi podmiejskiej a nie peryferyjnej, która z roku na rok się kurczy. Liczba mieszkańców maleje – młodzi wyprowadzają się do miast w celach edukacyjnych, a po studiach pozostają na miejscu. Monika Stanny wspomina, że są takie gminy, w których od dawna nie urodziło się żadne dziecko. Coraz więcej ludzi rezygnuje z rolnictwa.
15 milionów mieszkańców polskiej wsi
Najstarsza demograficznie jest polska wieś na wschodzie kraju, przy czym najszybciej starzeje się obszar popegeerowski w części północno-zachodniej. Obecnie ludność wiejska stanowi 40% wszystkich mieszkańców Polski – wynosi około 15 mln osób. W zasadzie ta liczba pozostaje taka sama od czasów powojennych, niemniej statystyki są nieco przekłamane, ponieważ ujmują także osoby zamieszkujące wieś podmiejską, która ma więcej wspólnego z miastem niż wsią rolniczą. Zaledwie 20% mieszkańców wsi utrzymuje się z rolnictwa, przy czym w 2004 roku, w okresie wejścia Polski do UE, było to 50%. Monika Stanny dodaje jednak, że to wcale nie oznacza, że mamy 3 mln rolników. Według szacunków aktywnych producentów rolnych jest ich w naszym kraju od 350 do 500 tys. Rolnictwo aktualnie odpowiada za niecałe 3% PKB, a z takiej działalności utrzymuje się co 10. gospodarstwo domowe w Polsce, natomiast w samym sektorze rolnym pracuje ok. 8% wszystkich zatrudnionych.
Trudno mówić o jednym obrazie polskiej wsi, ponieważ jest ona zróżnicowana. W Polsce wschodniej dominuje rolnictwo tradycyjne, a w północnej i zachodniej – wielkoobszarowe. W południowej części kraju widać, że gminy szukają pozarolniczych ścieżek rozwoju.